Cơm lam là món ăn được đồng bào Tày, Dao, Giáy vùng cao Tây Bắc chế biến khá đặc biệt. Gạo nếp nương tròn mẩy, thơm nức sau mùa gặt được ngâm qua đêm rồi cho vào ống lam nướng trên bếp lửa. Cơm lam đặc biệt do chất gạo, hương vị nếp đặc trưng ở vùng cao này. Hơn nữa, nguồn nước suối dùng để nấu cơm lam cũng góp phần quan trọng làm nên vị ngon, độ dẻo…
Nếp , nếp nương Mường Lò dùng để chế biến cơm lam thì không đâu sánh bằng.
Bà con dùng ống tre, ống trúc, ống nứa làm ống lam. Mỗi loại ống lại có thêm một vị thơm riêng nhờ lớp vỏ lụa còn bám vào bề mặt cơm lam. Dạo bước chợ phiên hay các điểm du lịch, bạn có thể sà vào một quán nhỏ nào đó, gọi một ống cơm lam rồi tự tay mình cho lên bếp than quạt cho ống cơm nóng dẻo và bóc ra thưởng thức.
Các công đoạn để làm cơm lam khá đơn giản : Đầu tiên bạn cần chọn nguyên liệu tốt là gạo Tú Lệ.
Tiếp đến, vo gạo cho sạch rồi ngâm nước khoảng 6-8 giờ, vớt ra rổ để ráo. Người Thái trộn gạo với gừng giã và muối, rồi đổ gạo vào ống nứa, thêm nước ngập gạo. Để cho món cơm lam ngon, người Thái không đổ nhiều gạo mà cách miệng ống khoảng một đoạn để khi gạo chín sẽ nở đầy kín miệng ống.
Sau đó dùng lá chuối đậy kín miệng ống rồi nướng trên lửa. Khi nướng liên tục xoay ống nứa để cơm được chín đều. Đến khi thấy hơi nước bốc ra từ miệng nắp có mùi thơm là cơm lam đã chín. Sau đó chẻ lớp vỏ bên ngoài để lại lớp lạt mỏng. Khi ăn bóc vỏ và ăn cùng với muối vừng sẽ rất ngon.
Sản phẩm cơm lam sau khi ra lò sẽ có hình thức đẹp , tiện dùng cho nhiều chuyến đi xa
